Ang Kanding ug Ang Pag- Asenso

Ang pagpamuhi ug kanding usa sa mga labing importanting bahin sa mga smallholder agriculture dinhi sa Pilipinas. Kini gipakita nga adunay 99% sa mga kanding dinhi sa nasud nga ang mga tag- iya kay mga gamay’ng mag-uuma. Pero, ang mga produkto nga nakuha sa mga gagmay’ng mag-uuma sa pagpamuhi ug kanding kay wala gipamaligya, sama sa gatas ug karne. Ang kanding makahatag ug makatabang sa nutrisyun sa mga rural farm nga mga pamilya ug makalambu sa pagpuyo sa mga kabus.

Adunay 305, 920 ang populasyun sa mga kanding dinhi sa Central Visayas. Kadaghanan sa mga kanding gi-atiman sa mga gagmay’ng mag-uuma sa rural nga dapit. Hangtod 99% sa mga pamilya adunay plano sa pagsustiner sa ilang gasto sa panimalay ginamit ang pagpamuhi ug kanding.

Ang Cebu Breeding Station mauy usa sa mga ‘’Goat Farm” dinhi sa Sugbo. Usa sa nitrabaho didto mao si Manong Felix misulti nga dako kaayo ang natabang sa iyahang pamilya ang pagtrabaho sa Cebu Breeding Station. “Gihatagan man gud ko nila ug kanding ug sa hinay- hinay milambo ang among kinabuhi”. Tuig 2000, ang pamilyang Gusa nakasinati ug problema bahin sa kwarta. Magsige lang gyud siya ug trabaho bisan asa pero kuwang gihapon ang ilang “income”. Dili usab sila makadali- dali ug palit sa ilang panginahanglan apan karon, nakapalit na sila ug appliances.

Produksyun. Ang kanding kay importante sa tao tungod sa gatas ug karne nga iyang mahatag. Dugay na ang panahon sa pagpamuhi ug kanding pero gabaliwala ra kini karon. Ang ilang paglambo mao unta’y labing importanting implikasyun para sa “livestock production”. Ang demand sa industriya sa kanding kay padayong mitaas hangtod karong panahona ilabi na karon na gamay nalang ang namaligya niini.

Matud pa ni Antonio Del Socorro, DAR Officer kaniadto sa Cebu, nga daghan kaayo ug mahimo ang kanding. “Goats, being small animals are commonly known as “poor man’s cow” kay their upkeep entails only a small initial investment and a correspondingly small risk of loss. This makes goat farming an attractive proposition for household because goats are small, both women and children can conveniently look after them. Unya, gamay ra pud ang magamit nga space para sa ilang puluy- anan.

Daghan na ang nagkagusto sa pagpamuhi ug kanding niining panahona. Usa na niana si Manong Felix ug ang iyahang mga katrabaho.

Kausaban. Gidawat gyud sa pamilyang Gusa ang pagpamuhi ug kanding ug nahimo na nila kining buhatunon sa panimalay. Nausab usab ang ilang dagan sa panimuyo kini tungod sa pagdawat sa mga sirkumstansya nga mahitabo kanila adlaw- adlaw. Apan aduna usab sila’y kakuli-an ug mga problema nga muabot. Sama sa oras. Maglisud sila ug tunga sa ilang oras kung magkasakit ang ilang hayupan ug uban pa.

Sa laing bahin, tungod sa pagtukod ug mga establisimento sa “livestock market” sa tibo-uk nasud, sayun nakaayo ang pagbaligya ni Manong Felix sa mga karne diretsu sa “livestock market”. Ug sayun nausab nila ang pagkuha ug kwarta para magamit nila adlaw- adlaw. “Dako jud kaayo ang natabang ang pagpamuhi ug kanding kay dali ra kaayo kini musanay ug wala kay magasto nga dinagko” ang malipayong pulong ni Manong Felix. Dili na usa sila mupalit ug gatas nga makatabang malnutrisyun ug mga karne. Ang karne mao’y gigamit ni Manang Luisa sa pag luto ug caldereta, paklay ug asadong kanding para ibaligya sa Mercado ug tungod niini maka kwarta napud sila.

Aduna pa’y laing ebidensya sa mga kalambu-an mahitungud sa pagmamuhi ug kanding. Tungod sa kadaghang mahimo sa kanding epiktibo kini kanatong tanan nga makahatag ug kabaghu-an sa atong pagpuyo.

Si Manang Luisa, asawa ni Manong Felix, mipasabot kanako nga kinahanglan gyud ang kakugi sa pagpamuhi ug mga hayupan.

Ang istorya niining artikulo nagtangag ug tinud- anay nga replica sa atong kinabuhi. Kung wala kita’y kakugi, wala usab kita’y maani ugma damlag. Kinahanglan gyud magsugod gyud kita sa atong kaugalingon ug hinay- hinay ‘tang mabag-o.

Nagsugod sa pag antos ug karon nagsugod na sa paglambo.